Saunakachel: houtkachel of elektrisch?

Met een tuinhuis-sauna of een saunaton gaat de trend in de saunacultuur terug naar de Finse wortels: terwijl de thuissauna hier vaak nog in de kelder wordt ingebouwd, geven de Finnen al eeuwenlang de voorkeur aan de buitensauna. Die hoeft namelijk niet eerst omslachtig in het huis geïntegreerd te worden en het onmisbare afkoelen in de frisse buitenlucht is in de tuin geen enkel probleem. De laatste jaren ontdekken ook steeds meer saunaliefhebbers hier de tuinsauna of barrelsauna en staan dan voor de keuze: wordt het – net als bij de Finnen – een houtgestookte kachel of een moderne elektrische kachel?

De houtkachel: zichtbare vlammen, authentieke sfeer

Zonder twijfel is de klassieke houtkachel in de sauna de meest romantische variant. Het zorgt voor een aangenaam binnenklimaat, het hout knispert, vaak kun je de vlammen door een glazen ruit zien en af en toe moet er hout worden bijgevuld. Zo wordt een saunasessie met houtgestookte kachel een authentieke beleving, waar veel mensen niet op willen inleveren.

Wettelijke voorschriften: Houtkachels in de buitensauna in Nederland

Wil je een buitensauna met hout stoken, dan moet je in Nederland bepaalde regels volgen. In principe geldt: kleine buitensauna’s (onder ca. 30 m² grondoppervlak en 3 m hoogte) vallen meestal onder de categorie bijgebouw en zijn doorgaans vergunningvrij. Toch is het verstandig om vooraf bij je gemeente te informeren, omdat er lokaal strengere eisen kunnen gelden (bijvoorbeeld met betrekking tot zichtbaarheid of luchtkwaliteit).

Belangrijk: nieuwe houtkachels moeten voldoen aan de Europese Ecodesign-richtlijn – deze garandeert een minimaal rendement en beperkt de uitstoot. Voor de verbranding mag je uitsluitend droog, onbehandeld hout gebruiken. Gelakt of geïmpregneerd hout en tuinafval zijn verboden, omdat ze schadelijke stoffen uitstoten en de luchtkwaliteit ernstig aantasten.

Voor de schoorsteen bestaan geen landelijke verplichtingen, maar wel duidelijke aanbevelingen: minimaal 1 meter boven de nok bij zadeldaken en 2 meter bij platte daken. Zo zorg je ervoor dat rook en vonken veilig kunnen wegtrekken en dat buren geen overlast ervaren.

Onze tip: Bespreek je plannen altijd vooraf met de gemeente. Sommige steden – zoals Utrecht – hebben extra beperkingen ingevoerd voor houtgestookte installaties. Zo voorkom je problemen achteraf of zelfs een verbod op het gebruik van de sauna.

Houtverwarming: voordeel is nadeel

Een duidelijk voordeel van het stoken met hout in de sauna is de volledige kostencontrole die je hebt. Afgezien van de houtvoorziening zijn er geen extra kosten, terwijl je bij een elektrische verwarming pas bij de energierekening merkt wat het sauneren heeft gekost. Toch brengt juist het door veel saunafans gewaardeerde gebruik van de houtkachel ook een aantal nadelen met zich mee:

• Het hout moet worden aangeschaft en droog opgeslagen.

• Spontaan sauneren is niet mogelijk, omdat het aansteken tijd en aanwezigheid vereist.

• De as moet worden verwijderd, wat bij onzorgvuldig handelen de netheid van de saunaruimte kan aantasten.

• Een houtkachel betekent, ondanks alle voorzorgsmaatregelen, een verhoogd brandrisico voor het houten tuinhuis. Wie zijn sauna wil verzekeren, moet hier zeker rekening mee houden.

• Een eenvoudige temperatuurregeling of snel overschakelen naar lagere "bio-temperaturen" is niet mogelijk.

Soms wordt ook een langere opwarmtijd als nadeel genoemd, maar dat is betwistbaar. Voor zowel elektrische als houtkachels vind je opgaven tussen 30 minuten en een uur voorverwarming. Dit hangt immers niet alleen van de kachel af, maar ook van de wanddikte en eventuele isolatie van de saunaruimte, die per geval sterk kunnen verschillen.

Elektrische kachel: praktisch, schoon en goed regelbaar

Gezien de genoemde nadelen van houtverwarming en de in sommige gevallen lastige vergunningssituatie, is het geen verrassing dat de elektrische kachel de tuin- en buitensauna’s domineert. Hij is eenvoudiger te installeren, want er is geen schoorsteen nodig. Doordat er geen open vuur is, kan hij dichter bij de wand worden geplaatst en bij het opwarmen hoef je niet aanwezig te zijn.

Wettelijke bepalingen: Omdat een elektrische saunaoven geen "open vuurplaats" is, betekent dit dat de schoorsteenveger niet bevoegd is en er geen speciale vergunning nodig is voor het gebruik. De benodigde krachtstroomaansluiting mag echter uitsluitend door een erkend elektricien worden aangelegd – doe-het-zelf is hier dus niet toegestaan!

Elektrische saunaovens zijn verkrijgbaar in verschillende vermogens, namelijk met 7, 8 of 9 kW verwarmingscapaciteit. Dit beïnvloedt zowel de maximale temperatuur als de opwarmtijd.

Afhankelijk van het model kun je kiezen voor een elektrische saunaoven met een geïntegreerde besturingseenheid of voor een externe bediening, die je aan de wand naast de oven kunt monteren. Liefhebbers van het stoombad kunnen kiezen voor een complete elektrische oven die ook het verdampen van water met geuroliën mogelijk maakt. Daarnaast zijn er modellen met een grote steenhouder (tower-oven) verkrijgbaar, die zelfs zonder hout voor een authentieke sauna-ervaring zorgen.

Al met al blijkt de elektrische saunaoven een praktisch en gebruiksvriendelijk toestel te zijn, waarmee je de sauna met één druk op de knop of via een schakelaar kunt opwarmen. Omdat je tijdens het opwarmen niet aanwezig hoeft te zijn, bespaar je veel tijd. Ook na het saunabezoek is er nauwelijks onderhoud nodig: het volstaat om de saunastenen één keer per jaar te vervangen.

Nadelen? Voor een echte lijst zijn de mogelijke minpunten te beperkt. Vermeldenswaardig is hoogstens dat de werkelijke kosten van het sauneren pas zichtbaar worden bij de elektriciteitsafrekening, en dat het aanleggen van de vereiste krachtstroomkabel enige inspanning kan vergen – afhankelijk van de bestaande inrichting van de tuin.

Hoe duur is een sauna-oven voor thuis?

Naast de basisfeiten over de verschillende verwarmingsmogelijkheden speelt natuurlijk ook de kostprijs een belangrijke rol. Om je een idee te geven van het te verwachten verbruik, hebben we een rekenvoorbeeld opgesteld:

Alle voorbeelden tonen de kosten voor één uur saunagebruik.

Kosten elektrische saunaoven

Bij een elektriciteitsprijs van ongeveer € 0,40 per kilowattuur (kWh) zien de kosten van een saunaoven er als volgt uit, wanneer de sauna twee keer per week wordt gebruikt:

Verbruik en kosten van een elektrische saunaoven berekenen is vrij eenvoudig. Bij een houtkachel ligt dat wat ingewikkelder.

Kosten sauna met houtkachel

Er zijn namelijk veel factoren die hierbij een rol spelen:

• Grootte van de sauna

• Grootte van de kachel

• Isolatie

• Soort hout

Afhankelijk van hoe groot de sauna is en dus ook hoe groot de kachel moet zijn, wordt er meer of minder hout verbruikt. Globaal kan dit berekend worden aan de hand van het vermogen van de kachel:

Ongeveer de helft van het vermogen van de kachel komt overeen met de hoeveelheid hout die nodig is. Voor een kachel van 20 kW heb je dus ca. 10 kg hout nodig.

Een kubieke meter loofhout (beuk) weegt ongeveer 525 kg (afhankelijk van de droogtegraad) en kost ongeveer € 170,-. Uit deze gegevens ontstaat de volgende tabel:

Natuurlijk speelt ook de aanschaf een rol. Wanneer het hout nog bewerkt moet worden en je dit zelf doet, kun je nog wat extra kosten besparen.

Infrarood als alternatief

Een veelgebruikt alternatief voor de traditionele sauna zijn infraroodsauna’s. De exacte voor- en nadelen van infraroodcabines hebben we al uitgebreid beschreven in onze gids.

Omdat infraroodcabines over het algemeen aanzienlijk minder stroom verbruiken, zijn hier de kosten het laagst:

***

Titelbeeld: ©Tuin Huis
Artikelbeelden: Beeld 1: ©Tuin Huis; Beeld 2: ©Tuin Huis/Klantproject; Beeld 3-4: ©Tuin Huis