Sauna-isolatie: zo isoleer je je sauna op de juiste manier!
Een sauna wordt doorgaans sterk verwarmd, waardoor het temperatuurverschil met de omgeving groot is. Wij leggen uit waarom en wanneer sauna-isolatie zinvol is en hoe je deze kunt realiseren. Daarbij stellen we je de meest gebruikte isolatiematerialen voor de sauna voor en maken we je vertrouwd met hun eigenschappen.
)
De taken van een sauna-isolatie
Volgens de wetten van de warmteleer (thermodynamica) verloopt warmtetransport altijd van “warm” naar “koud”. Waar verwarmd wordt, moeten de te verwarmen ruimtes daarom zo geïsoleerd zijn dat er zo min mogelijk warmte ongecontroleerd en dus onbenut verloren gaat. Het opwekken van warmte kost immers waardevolle energie en veroorzaakt CO₂-uitstoot.
Een isolatie heeft tot doel het natuurlijke warmtetransport – zoals door de fysica beschreven – zoveel mogelijk te beperken of volledig te voorkomen. In verwarmingssystemen, zoals de verwarming van gebouwen of sauna’s, zorgt de isolatie van de constructie en de saunaschil ervoor dat de te verwarmen ruimtes niet afkoelen en dat de opgewekte warmte efficiënt en met zo min mogelijk verlies gebruikt kan worden. Simpel gezegd: dankzij de isolatie komt een maximum aan warmte precies daar terecht waar het warm moet blijven of worden.
Onze tip: Een goed geïsoleerde sauna warmt bovendien sneller op – een kortere opwarmtijd verhoogt de kans op een spontane saunasessie.
Omdat de isolatie er tegelijkertijd voor zorgt dat de verwarmde ruimtes niet afkoelen en koude lucht van buiten niet binnendringt, beschermt ze ook temperatuurgevoelige onderdelen zoals digitale verwarmingssystemen en andere elektronica tegen mogelijke vorstschade. Ook de bouwconstructie aan de binnenkant blijft zo beschermd.
Een systematisch opgebouwde isolatie bestaat uit een laag isolatiemateriaal. Dit kan gemaakt zijn van verschillende natuurlijke of kunstmatige materialen met een lage warmtegeleidingscoëfficiënt, die hun specifieke eigenschappen in het isolatieproject inbrengen. Afhankelijk van het type materiaal reageert dit verschillend op vocht. Vooral bij stoombaden, die veel stoom produceren en binnen (in huis of tuinhuis) worden geplaatst, is het noodzakelijk dat de isolatie niet alleen de warmte, maar ook het vocht binnen de sauna houdt. Anders zou dit vocht in de aangrenzende ruimtes kunnen trekken en daar schimmelgroei bevorderen.
Wanneer is sauna-isolatie zinvol?
Of en welke isolatie een sauna nodig heeft, hangt af van twee factoren:
De locatie van de sauna (binnen of buiten)
Het type sauna. Een overzicht van de meest gangbare soorten sauna’s vind je in ons artikel “Sauna soorten: alle types sauna’s voor thuis in één overzicht”.
Locatie en sauna-isolatie
De locatie van de sauna speelt een belangrijke rol, omdat het verschil maakt of een sauna binnen een gebouw of buiten wordt geplaatst.
Meer lezen? Bekijk ons artikel: Sauna planning
)
Een binnensauna profiteert net als de binnenruimtes van de gebouwschil eromheen. Hoe beter deze energetisch is afgedicht – dus geïsoleerd – hoe minder warmte ongecontroleerd van binnen naar buiten kan ontsnappen en hoe kleiner het warmteverlies is. In een gebouw zijn er doorgaans:
verwarmde zones (woonruimtes)
en onverwarmde zones (bergruimtes en kelders).
Een optimaal geïsoleerde sauna in een verwarmde zone betekent dat de sauna zowel tijdens het stookseizoen als daarbuiten geen extra warmte afgeeft aan de ruimtes eromheen. Dat is praktisch, want anders zou elke saunasessie voor sterke temperatuurschommelingen zorgen, die het wooncomfort zouden verstoren. Wat in de winter nog aanvaardbaar lijkt, kan in de zomer juist storend zijn.
Ook in een onverwarmde kelder kunnen temperatuurschommelingen nadelig zijn, bijvoorbeeld wanneer daar voedingsmiddelen worden opgeslagen die constante koeling nodig hebben.
Je ziet: een sauna-isolatie biedt duidelijke voordelen!
)
Voor een sauna in het tuinhuis geldt iets gelijkaardigs als in de woning. Ook het tuinhuis biedt met zijn gebouwschil een zekere isolatie naar de omgeving, waarvan de binnensauna profiteert. Een tuinhuis is echter doorgaans minder uitgebreid en daardoor energetisch minder effectief geïsoleerd dan een woonhuis, waardoor er meer warmte verloren gaat. Dat is precies de reden waarom een sauna in het tuinhuis extra geïsoleerd zou moeten worden, om de stookkosten zo laag mogelijk te houden.
Meer over dit onderwerp: Tuinhuis isoleren
)
Saunatype en isolatie
De isolatie van de sauna moet ook afgestemd zijn op het type sauna. Zo heeft de hierboven al genoemde stoombadsauna naast de eigenlijke isolatielaag voor warmte-isolatie ook een zogenoemde dampscherm nodig. Deze voorkomt dat vocht uit de saunaruimte in de isolatielaag, de bouwconstructie en de omgeving doordringt. Het dampscherm beschermt dus zowel de sauna-isolatie zelf als de overige constructie van de sauna én het klimaat in de ruimte waarin de sauna geplaatst is (bij een binnensauna).
Overzicht van gangbare sauna-isolaties en hun eigenschappen
Voor de isolatie van sauna’s hebben zich verschillende materialen bewezen, waaronder:
kurk
hennep
minerale wol
kunststof
Deze sauna-isolatiematerialen stellen we hieronder in meer detail voor:
)
Isolatiemateriaal en een houten bekleding – meerlagige isolatie is bijzonder effectief.
Kurk als sauna-isolatie
Kurk is een hernieuwbare, door de natuur geproduceerde “schuimstof”, die echter niet in onze streken groeit. Omdat kurk alleen als import verkrijgbaar is, weegt dit door in de ecologische balans. Kurk bestaat uit met lucht gevulde, afgestorven cellen en bevat kurkporiën (zogenaamde lenticellen). Het materiaal is dampopen (dus ademend), drukbestendig en bestand tegen ongedierte, verrotting, schimmel en vocht. Zowel geperste kurkplaten als kurkkorrels kunnen vocht opnemen, tijdelijk opslaan en weer afgeven. Kurk is bovendien elastisch en slecht brandbaar (DIN 4102-1: B1 en B2 = moeilijk en normaal brandbaar; DIN EN-13501-1: klasse B s1 d0 tot E). Het isoleert warmte (λ-waarde tussen 0,040 en 0,050 W/mK) en dankzij de ingesloten lucht ook geluid.
Hennep als sauna-isolatie
Hennep is eveneens een hernieuwbare grondstof en heeft een λ-waarde van 0,040 tot 0,045 W/mK. Van nature is hennep bestand tegen insecten en knaagdieren – de bittere stoffen en het ontbreken van eiwitten maken het onaantrekkelijk als voedselbron. Uitzondering: wanneer hennep gedeeltelijk met schapenwol vermengd is, is een insectenbescherming noodzakelijk. Hennep is bovendien bestand tegen vocht en schimmel. De open vezelstructuur maakt het mogelijk om vocht op te nemen en bij droging weer af te geven. Net als kurk zorgt hennep ook voor een goede geluidsisolatie in de sauna.
Minerale wol als sauna-isolatie
Steenwol, een mineraal isolatiemateriaal, heeft een λ-waarde van 0,035 tot 0,050 W/mK. Het biedt zowel warmte- als geluidsisolatie en is brandveilig, want minerale wol is onbrandbaar. Daarnaast is dit materiaal waterafstotend, duurzaam en eenvoudig te verwerken.
Synthetisch isolatiemateriaal als sauna-isolatie
Kunststofisolatie zoals polystyreen (EPS, XPS) of polyurethaan (PUR) zijn goedkope en effectieve opties, met uitstekende isolatiewaarden: polystyreen heeft bijvoorbeeld een λ-waarde van 0,028 tot 0,045 W/mK. Deze isolaties zijn robuust, flexibel te verwerken, zeer duurzaam en vocht- en drukbestendig. Nadeel: ze worden gemaakt uit de fossiele grondstof aardolie, wat de energie- en ecobalans belast. Bovendien is renovatie omslachtig en de verwijdering van versleten platen kostbaar. In de praktijk komt recycling hiervan nog maar zelden voor.
Sauna isoleren: kan dat ook achteraf?
Wie al bij de aankoop van een sauna kiest voor een optimale isolatie, bespaart vanaf de eerste saunagang energie en verwarmingskosten. Naast een wanddikte van minstens 40 millimeter (hoe dikker, hoe beter!) moet vooral het plafond goed geïsoleerd zijn, omdat warmte bekend staat om naar boven te stijgen. Let er ook op dat de sauna geen ongewenste warmtebruggen heeft. Dit zijn goed geleidende constructiedelen die warmte uit de cabine afvoeren naar de constructie of de omgeving.
Heb je twijfels over de kwaliteit van de isolatie van je sauna – en wordt dit ook door vakmensen bevestigd – dan pleiten de hierboven beschreven voordelen van sauna-isolatie ervoor om een niet of onvoldoende geïsoleerde sauna achteraf alsnog te isoleren.
In onze onlineshop vind je een ruime keuze aan binnensauna’s, tuinsauna’s en barrelsauna’s.
***
Titelbeeld: ©iStock/nd3000
Artikelbeelden: Beeld 1: ©Tuin Huis/Klantprojecten; Beeld 2: ©Tuin Huis; Beeld 3: ©Tuin Huis; Beeld 4: ©Tuin Huis/Klantprojecten